Laatst bijgewerkt: Juli 2025

➜ BIOLOGIE

Zee-egel (Paracentrotus lividus)

• FAMILIE: Parechinidae.

• KENMERKEN: Kalkhoudende romp voorzien van beweegbare stekels, koepel van de romp afgeplat aan de ventrale zijde, axiale symmetrie gecentreerd rond de anus. De 5 geslachtsklieren en organen zijn radiaal rond de anus verdeeld.

• HABITAT: Benthische soort die tot 30 m diepte leeft, voornamelijk op rotsachtige habitats in de Noordoost-Atlantische Oceaan (van Schotland tot Zuid-Marokko), evenals op de Canarische Eilanden en de Azoren.

• VOEDSEL: Algen, voornamelijk zeegras en bruinalgen.

• GESLACHTSRIJP: 3 cm in diameter (exclusief stekels).

• PAAITIJD: Laat in het voorjaar.

• LEEFTIJD: Enkele decennia. Hoogontwikkeld regeneratievermogen.

ANDERE SOORT
GROENE ZEE-EGEL
(Strongylocentrotus droebachiensis) komt voor in arctische gebieden van de Atlantische Oceaan en de Stille Oceaan. Hij kan een diameter bereiken van maximaal 9 cm (exclusief stekels).

➜ VANGST

De wereldproductie van zee-egels (alle soorten samen) nam sterk toe tussen 1980 en 1995, tot er sprake was van overexploitatie. De belangrijkste producenten waren toen de Verenigde Staten, Japan, Chili en Zuid-Korea. De wereldproductie bereikte in 1995 het hoogste niveau (117.039 ton). Sedertdien zijn verschillende bestanden ingestort en is de wereldwijde productie sterk gedaald. De wereldvangsten zijn gedaald van 101.217 ton (in 2002) naar 57.941 ton (in 2022).

Chili is momenteel 's werelds grootste producent (26.622 ton aangevoerd in 2022), gevolgd door Rusland en Japan. Ze exploiteren Loxechinus albus (Chileense zee-egel). De meest geëxploiteerde soort in Frankrijk is de paarse zee-egel (Paracentrotus lividus).

➜ AQUACULTUUR

De kweek van zee-egels werd in de jaren tachtig ontwikkeld om aan de marktvraag te voldoen en tevens de achteruitgang van de overbeviste bestanden in de wateren van de belangrijkste producerende landen te compenseren. De kweek van zee-egels blijft echter wereldwijd onderontwikkeld.

De verschillende stadia van de ontwikkeling van zee-egels zijn tot op heden slecht gekend, ondanks de geavanceerde technieken en infrastructuur die worden gebruikt. Japan was het eerste land dat in 1967 kunstmatige productie van jonge zee-egels ontwikkelde voor de soort Pseudocentrotus depressus, waarbij juvenielen in beschermde visgronden werden geplaatst en ze later verzameld werden wanneer ze 2-3 jaar oud waren.

China en Rusland zijn de enige landen die een industriële aquacultuur van zee-egels hebben
ontwikkeld (resp. 5.155 en 3.723 ton geproduceerd in 2022).

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

Wilde bestanden van de paarse zee-egel (paracentrotus lividus) werden wereldwijd erg schaars in de jaren '90 als gevolg van ernstige overbevissing. Tot de jaren ‘70 waren de vangsten van de paarse zee-egel (Paracentrotus lividus) in Frankrijk, voornamelijk afkomstig van de Atlantische kust, totdat het bestand instortte. Sindsdien komt de Franse zee-egelproductie voornamelijk uit de Middellandse Zee, waar nu ook de voorraden afnemen. In sommige delen van Noorwegen lijken de groene zee-egels (Strongylocentrotus droebachiensis) overvloedig aanwezig te zijn, waarschijnlijk als gevolg van de opwarming van het water. Deze proliferatie lijkt de kelpwouden (= een wereldwijd voorkomend ecosysteem onder de zeespiegel) te bedreigen.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

In Frankrijk is de visserij op zee-egels sterk gereguleerd. Beheersmaatregelen, die per regio kunnen
verschillen, omvatten:
Een visserijsluiting om de reproductieperiode niet te verstoren:

• van 16 april tot 14 oktober in de streek van de Loire
• van 1 maart tot 14 december in de PACA-regio (voor recreatieve visserij)
• van 1 maart tot 14 december in de departementen Bouches-de-Rhône en Var en van 16 april tot 14 december in het departement Alpes-Maritimes (voor beroepsvissers).
• Van 16 april tot 14 februari in Corsica is het vissen op zee-egels verboden in vier geografische gebieden die behoren tot het natuurpark van Cap Corse en de Agriate: Malfalcu, albu, Olzu en Barcaghju.

Een vangstbeperking (quota):

• in de PACA-regio, voor recreatievissers (geen vangstbeperking voor beroepsvissers):
  - 2 dozijn zee-egels per visser per dag voor speervissers of kustvissers.
  - 2 dozijn zee-egels per visser per dag vanaf een plezierboot (maximaal 5 dozijn zee-egels per
  vaartuig en per dag voor meer dan twee opvarenden).
• in de Loire-streek, voor recreatieve kustvissers:
  - 12 zee-egels per dag en per persoon.
• op Corsica:
  - Voor professionele vissers wordt het quota elk begin van het vangseizoen herzien.
  - Voor recreatieve vissers geldt een limiet van 2 dozijn zee-egels per persoon per dag, met een maximum van 7 dozijn voor groepen van meer dan 3 personen.

Minimale vangstgrootte (stekels niet inbegrepen) binnen de EU:
NO-Atlantische Oceaan        > 4 cm
        - Bretagne                     > 5,5 cm
Middellandse Zee                 > 5 cm (wild)
                                              > 3,5 cm (aquacultuur)

CONSUMPTIE 

Japan is 's werelds grootste consument wat zee-egels betreft (ongeveer 60.000 ton per jaar); het is ook 's werelds grootste importeur van zee-egels, voornamelijk uit Rusland, Canada, de Verenigde Staten en Chili. Frankrijk komt op de tweede plaats met een jaarlijks verbruik van meer dan 1.000 ton. Bijna alle zee-egels die in Frankrijk worden geconsumeerd, worden geïmporteerd, voornamelijk uit Spanje (Paracentrotus lividus). Geslachtsklieren van zee-egels worden vaak rauw op brood gegeten, soms vergezeld van een druppel citroensap en een plakje boter. Ze worden soms toegevoegd aan een vissoep, een roomsaus, op zachtgekookte eieren of zelfs in een omelet, om de smaak te verbeteren. In België wordt zee-egel weinig gegeten. Wel werd er 97 ton geïmporteerd, bijna volledig uit IJsland, waarvan 85 ton weer werd geëxporteerd, voornamelijk naar Frankrijk.