Laatst bijgewerkt: Juni 2025

➜ BIOLOGIE

Gewone mossel (Mytilus edulis)

• FAMILIE: Mytilidae.

• KENMERKEN: Gelijke boven- en onderschelp, langwerpig met spitse en uitgesproken voet, zwarte kleur met grijze concentrische ringen.

• HABITAT: Maakt zich vast aan rotsachtig substraten in de intergetijdenzone (zone die onderhevig is aan de getijden), door middel van byssusdraden (de ‘baard’ van de mossel). Mosselen zijn wijdverspreid in de wateren van het noordelijk halfrond.

• VOEDSEL: Fytoplankton, zoöplankton en zwevend organisch materiaal.

• GESLACHTSRIJP: 2-5 cm (1-2 jaar).

• PAAITIJD: Van maart tot oktober.

• LEEFTIJD: 7-18 jaar (in het wild). De leeftijd kan aanzienlijk variëren, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden en de kwaliteit/ stabiliteit van het substraat.

ANDERE SOORTEN die op onze markt verkocht worden:

MIDDELLANDSE-ZEEMOSSEL
(Mytilus galloprovincialis), Voornamelijk afkomstig uit aquacultuur, groeit gemiddeld tot meer dan 8 cm.

CHILEENSE MOSSEL
(Mytilus chilensis) Dankzij aquacultuur erg populair aan het worden.

NIEUW-ZEELANDSE MOSSEL
(Perna canaliculus), endemisch in Nieuw-Zeeland. Dit is een van de belangrijkste mosselsoorten die in Azië wordt gekweekt.

AZIATISCHE GROENE MOSSEL
(Perna viridis) afkomstig uit Aziatisch-Pacifisch gebied waar ze wordt gevangen en gekweek.

GERIBDE MOSSEL
(Aulacomya ater) afkomstig uit Zuid-Amerika, waar ze wordt gevangen en gekweekt.

➜ VANGST

Denemarken is het belangrijkste visserijland voor wilde mosselen (alle soorten samen), nog voor Korea en Chili. In Frankrijk bevinden de belangrijkste afzettingen van de wilde mossel zich aan de oostkust van Cotentin (Barfleur, Moulard, Réville, Ravenoville en Grandcamp). Deze mosselbanken zijn sinds 2016 gesloten voor visserij omdat ze zich in erg slechte staat bevinden. Er zijn ook kleinere afzettingen langs de kusten van Calvados en Pas-de-Calais. De vangst van wilde mosselen fluctueert enorm, afhankelijk van de toestand van de afzettingen (117 ton in 2022). Deze vangst is echter marginaal vergeleken met het totale aanbod op de Franse markt. De mosselen worden door professionals gevist, te voet of met een dreg (afhankelijk van de diepte van de afzettingen). In België wordt er niet beroepsmatig op wilde mosselen gevist. Aan de Belgische kust is het plukken van mosselen – alsook alle andere schelpdieren – verboden bij wet, vooral omwille van de mogelijke gezondheidsrisico’s. Er gebeurt immers geen systematische controle op de aanwezigheid van toxische algen.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

In het oosten van Cotentin worden de Mytilus edulis-afzettingen sinds 1976 wetenschappelijk gecontroleerd. Op verzoek van het Regionaal Maritiem Visserijcomité van Normandië voert Ifremer elk jaar een controle uit. Enerzijds om de toestand van het bestand te beoordelen en anderzijds om de vismethoden te specificeren (aantal vergunningen, datum van opening, sluitingsdatum, dagelijkse quota, enz.). In de afgelopen jaren nam het aantal jonge mosselen op alle locaties af, voornamelijk als gevolg van zeer lage voortplanting. 

In de Waddenzee onderging het bestand van Mytilus edulis de afgelopen decennia zeer sterke schommelingen. In de jaren tachtig stortte het bestand in tot zo'n laag niveau dat het een bedreiging vormde voor de zeevogels die zich ermee voedden. Sinds 1986 wordt de populatie gecontroleerd door verschillende Deense, Duitse en Nederlandse instituten voor visserijonderzoek. Jaarlijks wordt in september de beschikbare biomassa gemeten, waarbij minimaal 50% van de productie wordt gereserveerd voor zeevogels, met een minimum van 10.300 ton. Het verzamelen van mosselzaad m.b.v. dreggen heeft de druk op dit bestand verhoogd. Nederland is op zoek naar alternatieven voor het verzamelen van wild mosselzaad (zoals larvenverzamelaars, broedmachines, enz.).

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

In Frankrijk moet men een vergunning hebben om wilde mosselen te plukken. Bovendien mag dit enkel in bepaalde gebieden en in bepaalde tijden van het jaar. Regelgeving verschilt per streek.

Minimale grootte
Mytilus edulis
NO-Atlantische Oceaan:    > 4 cm
_{Binnen de EU is geen enkele minimumvangstmaat vastgelegd.}

➜ AQUACULTUUR

De mosselkweek is gebaseerd op het verzamelen van mosselzaad uit hun natuurlijke omgeving. Als de jonge mosselen ongeveer 1 cm groot zijn, zetten ze zich vast op steunpunten in de natuurlijke omgeving, waar ze gedurende 10 tot 15 maanden kunnen groeien totdat ze de commerciële grootte van 4 tot 5 cm bereiken. Mosselkwekerijen bevinden zich aan de kust of in open zee. Mosselen voeden zich op natuurlijke wijze door het filteren van voedsel uit het zeewater.
De grootste producent van gekweekte mosselen ter wereld is China (771.230 ton geproduceerd
in 2022, d.w.z. 40% van de wereldproductie), gevolgd door Chili.
Bijna 45% van de Europese mosselproductie vindt plaats in Spanje (192 203 ton geproduceerd in 2022). Spanje produceert voornamelijk de Middellandse-Zeemossel (Mytilus galloprovincialis). In Nederland (op de 4e plaats in Europa, na Spanje, Frankrijk en Italië) wordt gekweekt met wild mosselzaad uit de Waddenzee dat vervolgens verder wordt gekweekt in de oostelijke zone van de Waddenzee en in de Oosterschelde.
De Franse productie (71.195 ton in 2022) bestaat voornamelijk uit mosselen die op zogenaamde "bouchots" (houten palen) worden gekweekt. Deze kwekerij is typerend voor de Atlantische kust of het Engels Kanaal. In België is de eerste productiesite voor mosselen, platte oesters en bruine algen opgezet nabij de haven van Nieuwpoort.

CONSUMPTIE 

Mosselen worden traditioneel levend op de markt gebracht en verkocht in bulk, per kilo of per liter. Het aanbod is de afgelopen jaren aanzienlijk gediversifieerd en biedt:

• Gewassen, voorverpakte mosselen, verkocht in verpakkingen met variabel gewicht.

• Voorgekookte mosselen in vacuümverpakking, verkocht in individuele porties (vers of bevroren).

• Het vlees van gekookte mosselen, bevroren verkocht.

• Mosselen in pekel of in saus, verpakt in potten (half-conserven) of ingeblikt. 

Mosselen zijn, na zalm, het meest geconsumeerde gekweekte product in de EU. Ze behoren ook tot de top tien van meest geconsumeerde soorten (1,21 kg/ inwoner/jaar). In Frankrijk zijn mosselen erg populair. De verse mosselen worden zelfs meer gekocht dan verse zalm of oesters (in 2021). Het gemiddelde jaarverbruik is ongeveer 2,5 kg/per persoon. Frankrijk importeert voornamelijk verse mosselen uit Spanje en Nederland en gekookte/bereide mosselen uit Chili. Ook in België zijn mosselen erg populair: 40% van de Belgische gezinnen koopt ze. Ze zijn de vierde meest gekochte soort in 2021 door huishoudens, na kabeljauw, zalm en garnalen. België importeert voornamelijk verse mosselen uit Nederland en Frankrijk en gekookte/bereide mosselen uit Chili. In 2021 importeerde België in totaal ongeveer 22.500 ton, voornamelijk voor eigen consumptie. Van deze hoeveelheid werd 15.000 ton thuis geconsumeerd.

ECOLABELS

WILDE MOSSEL

• MSC • 9 visserij- of hangcultuurlocaties, voornamelijk Mytilus edulis , in de Noordoost-Atlantische Oceaan zijn gecertificeerd (3 in
  Denemarken, 3 in Ierland, 1 in Duitsland, 1 in Nederland en 1 in Zweden).

UIT AQUACULTUUR

• ASC • 6 Mytilus edulis-kwekerijen (4 in China en 2 in het VK) en 16 Mytilus chilensis-kwekerijen (allemaal in Chili) zijn gecertificeerd.
• AB • Er is een aanbod van AB-gecertificeerde mosselen op de Franse markt.