Laatst bijgewerkt: Juni 2025

➜ BIOLOGIE

Noorse garnaal (Pandalus borealis)

• FAMILIE: Pandalidae.

• KENMERKEN: Roze tot felrode kleur, harde schaal met sterke stekels, lang en smal rostrum (snuit).

• HABITAT: Benthische soort die leeft op zachte en modderige bodems, op diepten van 20 tot 1.300 m in de Noord-Atlantische Oceaan en de Noord-Stille Oceaan.

• VOEDSEL: Kleine schaaldieren, wormen en zoöplankton.

• GESLACHTSRIJP: Hermafrodiete soort; de garnaal bereikt mannelijke geslachtsrijpheid rond de leeftijd van twee en een half jaar en wordt dan vrouwelijk op ongeveer vier tot vijf jaar oud.

• PAAITIJD: Lente.

• LEEFTIJD: 8 jaar.

ANDERE SOORTEN garnalen die in onze markten te verkrijgen zijn

GRIJZE GARNAAL (Crangon crangon),
leeft in het NO van de Atlantische Oceaan, in de Middellandse Zee en in de Zwarte Zee, op losse
bodems van fijn zand, tot 150 m diep.

GEZAAGDE STEURGARNAAL (Palaemon serratus), ook wel roze garnaal genoemd, komt voor in de wateren van de O-Atlantische Oceaan (van Denemarken tot Mauritanië), de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Hij komt vooral voor in de Noordzee. Hij houdt van rotsachtige, zandmodderige bodems en ook van zeegras tot 40 m diep.

GESTREEPTE GARNAAL (Pandalus montagui),
ook wel ringsprietgarnaal genoemd, leeft in de Noordwest-Atlantische Oceaan en de Noordoost- Atlantische Oceaan (aan de kusten van Groot-Brittannië, de Faeröer eilanden, Noorwegen, IJsland, en West-Groenland). Langs de Franse kusten wordt ze gevonden in het Engels Kanaal. Leeft bij voorkeur in koud water en bij harde bodems tot 700 m diep (meest voorkomend tussen 20 en 100 m).

➜ VANGST

De Noorse garnaal, de grijze garnaal, de gezaagde steurgarnaal en de gestreepte garnaal worden alleen in het wild gevist. Ze worden dus niet gekweekt. In volgorde van belangrijkheid qua volumes op onze markten, vermelden we:

• De Noorse garnaal is de meest gevangen soort uit de Noordzee op zowel Europees als wereldniveau (respectievelijk 86.308 en 258.553 ton in 2022), vóór de grijze garnaal. De Noorse garnaal wordt gevangen in de koude wateren van de noordelijke Noord-Atlantische Oceaan, met behulp van bodemsleepnetten. Groenland is 's werelds grootste producent, gevolgd door Noorwegen.

• De grijze garnaal, wordt uitsluitend bevist door de Europese vloot. Deze soort wordt in de Noordzee vooral gevangen door Nederlandse, Duitse en Deense vissers, door boomkorren of door vissers te voet met sleepnetten. Deze drie landen zijn verantwoordelijk voor meer dan 90% van de wereldvangsten (25.965 ton in 2022). De Franse aanvoer is erg laag (294 ton in 2022), en voornamelijk afkomstig uit het Engels Kanaal. België landde in 2022 1.109 ton (100 ton werd te voet gevangen door recreatievisserij langs het strand).

• De gezaagde steurgarnaal wordt uitsluitend bevist door de Europese vloot, langs de Franse, Spaanse, Deense en Britse kust. Deze soort wordt vaak met korven gevangen. Frankrijk is de grootste producent (296 ton aangeland in 2022, waarvan 167 ton afkomstig is uit de Atlantische kust en de rest uit de Middellandse Zee).

• Gestreepte garnalen worden uitsluitend door Groenland gevangen als bijvangst van de noordse garnalenvisserij (275 ton in 2022).

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

Noorse garnaal:

In NO-Atlantische Oceaan bestaan volgende beheersmaatregelen:

• een TAC op Europees niveau, maar alleen in subzone 27.4 en in de divisies 27.3.a en 27.2.a. Er zijn ook vangstbeperkingen vastgesteld in bepaalde gebieden van de Noorse en Groenlandse wateren;

• selectiviteitsvoorzieningen (sorteerroosters) om bijvangst van te kleine garnalen en niet-doelsoorten zoals platvissen te verminderen. Deze maatregelen zijn sinds februari 2013 actief in het Skagerrak gebied. 

Daarnaast is in 2019 een door de EU en Noorwegen ondertekend meerjarig beheersplan in werking getreden dat betrekking heeft op het Skagerrak en het Kattegat, de noordelijke Noordzee en de diepe Noorse wateren. 

Grijze garnaal:

In januari 2016 is een beheersplan voor de Noordzee in werking getreden. op advies van wetenschappers werd het in 2014 opgesteld door de belangrijkste visserijlanden van deze soort (Nederland, Duitsland en Denemarken). Dit plan omvat onder meer:

• vermindering van de visserij-activiteit om duurzame exploitatie te waarborgen;

• een minimale maaswijdte van 22mm in de kuil;

In Frankrijk, aan de kust van Normandië en in de estuaria van de Atlantische kust, gelden voor de vangst van grijze garnalen de volgende beperkingen:

• vangsten alleen toegestaan met een selectief sleepnet, dat juveniele garnalen laat ontsnappen;

• een minimale maaswijdte van 24 mm in de kuil.

• het gewicht van de gevangen grijze garnalen aan boord, moet te allen tijde minstens 95% van het totale gewicht van alle vangsten aan boord bedragen.

Gezaagde steurgarnaal:
Beheersmaatregelen worden op lokaal niveau geïmplementeerd: seizoensgebonden in Ierland, specifieke visvergunning in het Verenigd Koninkrijk, selectief vistuig in Frankrijk, enz.
 

  CONSUMPTIE 

Wilde garnalen uit de Noordzee vinden nog steeds hun weg naar Franse en Belgische consumenten, ook al zijn ze (qua verhandeld volume) ingehaald door tropische garnalen (voornamelijk uit kwekerijen). Frankrijk en België importeren voornamelijk verse grijze garnalen uit Nederland. In 2021 importeerde België 5.800 ton grijze garnalen, waarvan 2.800 ton uit Nederland. Daarenboven werd nog 576 ton door Belgische vissers aangeland. Hiervan werd bijna 3.000 ton bij de consument thuis gegeten. Wat roze garnaal betreft, werd er ongeveer 950 ton ingevoerd waarvan 872 ton door de consument thuis werd gegeten. Gepelde garnaal is nog steeds het meest populaire verse visproduct bij Belgische gezinnen. In 2022 werd de grijze garnaal in België benoemd tot ‘vis van het jaar’, 50% van Belgische gezinnen consumeerde toen garnalen. Gepelde garnalen vertegenwoordigen 90% van de Europese markt.
 

ECOLABELS

• MSC • 2 visserijen op grijze garnaal (1 in het Verenigd Koninkrijk en 1 in Nederland), 11 visserijen op Noorse garnaal (3 Canadese - waaronder 1 ook voor gestreepte garnaal, 2 Noorse, 1 Estse, 1 op de Faeröer eilanden, 1 Groenlandse, 1 IJslandse, 1 Russische en 1 Duits-Deens-Nederlands-Zweeds) zijn gecertificeerd.