Laatst bijgewerkt: Juni 2025

➜ BIOLOGIE

Louisiana-rivierkreeeft (Procambarus clarkii)

• FAMILIE: Cambariae.

• KENMERKEN: Lichaamskleur variërend van grijsrood tot felrood, rode knobbeltjes op de klauwen.

• HABITAT: Zoetwatersoort afkomstig uit de Verenigde Staten, meer bepaald tussen Florida en Noord-Mexico. Ze houden van ondiep water.

• VOEDSEL: Kleine ongewervelde dieren, vissen, planten. Deze soort kan kannibalistisch zijn.

• GESLACHTSRIJP: 6 maanden.

• PAAITIJD: Normaal gesproken in de winter, maar kan meerdere keren per jaar paaien.

• LEEFTIJD: 3-5 jaar.

ANDERE SOORTEN op onze markten:

EUROPESE RIVIERKREEFT (Astacus astacus), is oorspronkelijk afkomstig uit Centraal-Europa (ook in België). Deze soort werd rond 1870 bijna uitgeroeid door de rivierkreeftpest, een ziekte veroorzaakt door de schimmel Aphanomyces astaci. “Kwetsbare” soort volgens de IUCN.
Familie: Astacidae.

WITVOETRIVIERKREEFT (Austropotamobius pallipes), is inheems in West-Europa (niet in België), maar zeer gevoelig voor veranderingen in haar omgeving en is met uitsterven bedreigd (vermeld op de rode lijst van de IUCN). Deze soort was oorspronkelijk de meest voorkomende in Frankrijk.
Familie: Astacidae.

GALICISCHE RIVIERKREEFT (Astacus leptodactylus), is inheems in Turkije en Oost-Europa (geïntroduceerd in Frankrijk in de jaren zestig). Ze gedijt in kalm, warm water. Deze geïntroduceerde soort wordt nu als inheems beschouwd.
Familie: Astacidae.

STEENKREEFT (Austropotamobius torrentium), is klein van formaat en afkomstig uit Centraal-Europa. Ze is bijna verdwenen uit Frankrijk.
Familie: Astacidae.

GEVLEKTE AMERIKAANSE RIVIERKREEFT (Faxonius limosus), is een andere Amerikaanse rivierkreeft (van de oostkust), geïntroduceerd in Europa (in Frankrijk in de jaren 1910, in België in 1977 als eerst gerapporteerd). Ze wordt als schadelijk beschouwd, net zoals de Louisiana-rivierkreeft.
Familie: Cambaridae.

CALIFORNISCHE RIVIERKREEFT (Pacifastacus leniusculus), is herkenbaar aan de rode klauwen. Hij is zeer resistent tegen infecties (vooral de rivierkreeftenpest). Deze kreeft is afkomstig van de westkust van de Verenigde Staten en werd in de jaren ‘70 in Frankrijk en eind jaren ‘70 in België geïntroduceerd.
Familie: Astacidae.

➜ VANGST

De wereldproductie van wilde rivierkreeften wordt geschat op ongeveer 17.300 ton per jaar. De meest gevangen rivierkreeft wereldwijd is de Louisiana-rivierkreeft (9.769 ton in 2022), die voornamelijk wordt geëxploiteerd door Egypte en Spanje. Daarop volgen de Euro-Amerikaanse rivierkreeften van de families Astacidae en Cambaridae (6.568 ton in 2022). Deze worden voornamelijk bevist door de Verenigde Staten en in mindere mate door Zweden en Turkije.

➜ AQUACULTUUR

Het kweken van rivierkreeften (astacicultuur genoemd) wordt voornamelijk in China en de Verenigde Staten uitgevoerd. Dit wordt in ondiepe vijvers gedaan (20 tot 60 cm diep), hetzij als monocultuur, hetzij afwisselend met andere teelten (zoals rijst, soja... en braakliggende perioden). De rivierkreeften zijn voornamelijk bestemd voor menselijke consumptie. Ze worden over het algemeen verhandeld wanneer ze een minimumgewicht van 30 g hebben bereikt. Gekweekte rivierkreeften worden ook gebruikt voor aquaria of als aas om te vissen. De wereldwijde productie van gekweekte rivierkreeften is veel groter dan die van de visserij (ongeveer 2.967.388 ton geproduceerd in 2022). Louisiana-rivierkreeft (Procambarus clarkii) domineert deze productie (99,9% van de kweek). China is de grootste producent ter wereld (Procambarus clarkii), ver voor de Verenigde Staten (voornamelijk Procambarus clarkii en Procambarus zonangulus). In China en de Verenigde Staten worden rivierkreeften voornamelijk semi-extensief gekweekt in rijstvelden. In 2022 bereikte de Chinese productie van Louisiana-rivierkreeft 2.890.684 ton en die van de Verenigde Staten 73.676 ton. In Europa is de productie van rivierkreeften zeer beperkt (ongeveer 3.008 ton in 2022) en vindt enkel plaats als monocultuur.

➜ TOESTAND VAN DE BESTANDEN

De inheemse Europese rivierkreeftsoorten zijn sinds het einde van de 19e eeuw zeldzamer geworden vanwege:

• De verspreiding van de rivierkreeftenpest, een ziekte veroorzaakt door een zoetwaterschimmel (Aphanomyces astaci) die in 1860 voor het eerst opdook in Europa in de Po-regio in Italië, en vervolgens in Frankrijk in 1875. Deze ziekte woedt vandaag nog steeds en kan inheemse populaties decimeren in een paar weken tijd;

• de vernietiging, wijziging en/of aantasting van hun natuurlijke omgeving;

• de introductie van allochtone soorten, die invasief kunnen worden en concurreren met inheemse soorten, zoals het geval was met de Amerikaanse rivierkreeften. Deze laatste zijn ook gezonde dragers van de pestschimmel waarvoor de inheemse soort geen specifiek afweersysteem heeft.

De Louisiana-rivierkreeft (Procambarus clarkii), een invasieve soort, is tegenwoordig de meest voorkomende soort in Europa.

➜ BEHEER VAN DE BESTANDEN

Op het einde van de 19de eeuw was er een ware verwoesting door de rivierkreeftenplaag en de ongecontroleerde en schadelijke introductie van niet-inheemse soorten. Hierdoor is alle visserij op inheemse soorten (Austropotamobius pallipes, Astacus astacus, Astacus leptodactylus en Austropotamobius torrentium) strikt gereguleerd of zelfs verboden door departementale decreten. 

Bovendien:

• een regelgevend kader legt de bescherming van inheemse rivierkreeft-habitats op;

• de introductie van invasieve soorten (Orconectes limosus, Pacifastacus leniusculus, Procambarus
  clarkii) is overal verboden;

• andere maatregelen hebben betrekking op invasieve soorten waarop het hele jaar door in Frankrijk en België wordt gevist (geen wettelijke maat of vangstbeperkingen). Deze soorten veroorzaken vermoedelijk biologische onevenwichtigheden en mogen niet levend vervoerd of verkocht worden. Het levend importeren uit andere landen naar Frankrijk en België is dan ook verboden. Er is echter een uitzondering voor beroepsvissers, die ze levend mogen afleveren bij restaurants, in gesloten en van een hangslot voorziene dozen.

CONSUMPTIE 

Rivierkreeften worden op de markt gebracht:

• Levend, voornamelijk Astacus leptodactylus uit kwekerijen. Astacus astacus, een wilde soort die de lekkerste zou
  zijn van allemaal, is tegenwoordig zeldzaam, maar is nog steeds aanwezig op sommige restauranttafels.

• Bevroren, geheel of alleen de staart, rauw of gekookt (voornamelijk Procambarus clarkii uit China).

• In pekel, gepresenteerd als gepelde staart, gekookt (voornamelijk Procambarus clarkii uit China).

Rivierkreeften (wild of aquacultuur) die in Frankrijk en België op de markt worden gebracht, zijn grotendeels geïmporteerd. Frankrijk importeert diepgevroren rivierkreeften uit Spanje, Nederland en China. België importeerde in 2021 ongeveer 137 ton, voornamelijk uit Nederland en Spanje. 42 ton wordt dan weer uitgevoerd naar overige EU-landen. Het grootste deel van de eigen consumptie gebeurt thuis.